تاریخچه نامگذاری بیماری آلزایمر
بیماری آلزایمر توسط فردی به نام دکتر آلویز آلزایمر کشف شد. وی یک آسیب شناس معروف آلمانی بود که مرگ شخصی که به علت بیماری غیرعادی مغزی در سال 1906 اتفاق افتاده بود، را توصیف کرد. بیمار، خانمی 56 ساله بود که اولین نشانه بیماری وی، ابراز حسادت غیرمنطقی نسبت به شوهرش بود. با پیشرفت سریع بیماری، از دست دادن (زوال) حافظه، مشهود بود. وی قادر به پیدا کردن منزلش نبود. هم‌زمان رفتارهای غیرمنطقی نمایان شدند. به طور مثال، وی اشیاء را مدام جابه جا و در جایی پنهان میکرد و با صدای بلند جیغ میکشید.
توانایی وی در یادآوری به شدت مختل شده بود. در معاینات اولیه توسط دکتر آلزایمر به تعدادی اشیاء اشاره میشد که بیمار قادر به تشخیص آنها بود، ولی بلافاصله دوباره فراموش میکرد. در هنگام خواندن از یک خط به خط دیگری میرفت، لغات را میخواند یا اینکه با حالتی بی معنی میخواند. در هنگام نوشتن، یک هجا را بارها و بارها تکرار می کرد و بقیه را جا می انداخت و به راحتی دچار مشکل می شد. در هنگام صحبت کردن بطور متناوب از جملات مبهم و اصطلاحات پیچیده (مانند «جای ریختن شیر» به جای «لیوان») استفاده می کرد. وی به راحتی با سؤالات ساده، گیج، درگیر و ناامید می شد. به نظر می رسید که دیگر نمی دانست کاربرد اولیه اشیاء به چه صورت است. زوال عقل فراگیر با گذر زمان پیشرفت کرد تا به مرحله نهایی رسید. بیمار به طور کلی دچار بهتزدگی شد و در بستر باقی ماند. با وجود تلاش هایی برای جلوگیری از زخم بستر، وی دچار زخم بستر شد و بعد از چهار سال و نیم رنج بردن، دار فانی را وداع گفت.
اولین اصطلاح برای بیماری آلزایمر
«نشانگان آسیب عضوی مغزی» اولین اصطلاح برای بیماری آلزایمر بود و در کتاب راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی سازمان روانپزشکی آمریکا، که جزء منابع معتبر است و در سال 1953 میلادی چاپ شد، نوشته شده است. نشانگان آسیب عضوی مغزی، غیرعادی بودن روانی همراه با اختلالات مزمن مغزی را نشان میدهد. در سال 1968 میلادی، چاپ دوم کتاب راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی از دو واژه زوال عقل پیش از پیری و زوال عقل پیری، استفاده کرد. برای مدت زمان طولانی در مواردی که شروع بیماری قبل از سن 60 سالگی (پیش از پیری) بود، یک نوع بیماری به نام آلزایمر در نظر گرفته می شد. در حالی‌که شروع بیماری بعد از 60 سالگی بود، نا م دیگری برای بیماری (زوال عقل پیری) گفته می شد. اما در حال حاضر و با پیشرفت علم پزشکی، هر دو بیماری زوال عقل پیش از پیری و زوال عقل پیری، فارغ از سن شروع بیماری، به نام آلزایمر شناخته میشوند.
انواع بیماری آلزایمر کدامند؟
حداقل بر اساس تشخیص افرادی که در قید حیات و مشکوک به آلزایمر هستند، آلزایمر شایعترین دلیل زوال عقل میباشد. آلزایمر تقریباً بیش از نصف موارد زوال عقل را تشکیل میدهد. بیماران مبتلا به آلزایمر، سطح کمتری از گیرنده‌های نورونی، که مسئول عملکردهای مغزی می‌باشند، را دارا هستند. این بیماری، مگر در مواردی که تشخیص افتراقی گرفته شود و نتیجه به سمت اهداف قابل درمان و امید و دلگرمی پیش می رود، غیرقابل برگشت می باشد.
گاهی اوقات بیماری آلزایمر تحت عنوان زوال عقل پیشرونده اولیه نامیده میشود. زیرا سلولهای مغز، ضعیف و کمتر شده و از بین میروند. این اتفاق باعث ایجاد اختلال در تولید و پخش نوروترنسمیترهای (گیرنده های نورونی مغز) که مسئول انتقال پیامها در مغز می باشند، می گردند.
دو مدل اولیه برای بیماری آلزایمر وجود دارد: اسپرادیک (تک‌گیر) و فامیلی.
بیماری آلزایمر فامیلی زودهنگام نوع غیرمتداول می باشد که معمولاً زودتر یعنی قبل از سن 65سالگی (معمولاً بین 50 تا 65 سالگی) اتفاق می‌افتد. اما امکان دارد که از سن 15 سالگی هم شروع شود و به صورت اتوزوم به ارث برده می شود که توسط عواملی مانند ژنتیک و سن شروع تشخیص داده می شود. به هر حال این مدل از بیماری آلزایمر، تقریباً کمتر از 2% کل افرادی که به این بیماری مبتلا هستند را تشکیل می دهد. این در حالی است که برخی محققین معتقدند که این احتمال حتی کمتر از 1% میباشد. برای اینکه فردی مبتلا به بیماری آلزایمر فامیلی شود، داشتن حداقل یک نفر درجه اول در خانواده با تاریخچه بیماری آلزایمر نیاز میباشد. نوع دیگر آلزایمر تحت عنوان تک گیر نامیده میشود که غیرفامیلی بوده و نقش ژنتیک در آن بسیار کم یا نامشخص است. این همان نوع آلزایمری است که وقتی تشخیص را می شنویم، به آن فکر می کنیم.
علائم اولیه بیماری آلزایمر چیست؟
مشکلات حافظه معمولاً یکی از اولین علائم بیماری آلزایمر است، اگرچه افراد مختلف ممکن است علائم اولیه متفاوتی داشته باشند. کاهش در سایر جنبه‌های تفکر، مانند یافتن کلمات مناسب، مسائل بینایی/فضایی، و اختلال در استدلال یا قضاوت، ممکن است نشانه‌ای از مراحل اولیه بیماری آلزایمر باشد.
اختلال شناختی خفیف یا MCI، وضعیتی است که می تواند نشانه اولیه بیماری آلزایمر نیز باشد – اما همه افراد مبتلا به اختلال شناختی خفیف به آلزایمر مبتلا نمی شوند. علاوه بر مشکلات حافظه، مشکلات حرکتی و مشکلات حس بویایی با اختلال شناختی خفیف مرتبط است. اگر MCI دارید، مهم است که به طور منظم به پزشک یا متخصص مراجعه کنید تا هرگونه تغییر در حافظه یا تفکر را بررسی کنید.
هفت مرحله‌ی آلزایمر
انجمن آلزایمر کانادا مجموعه‌ی جامع‌تری از هفت مرحله‌ی پیشرفت آلزایمر را در سال ۲۰۰۵ با عنوان مقیاس تخریب جهانی، ارائه داد. ارزش واقعی تعاریف به‌منظور توانمند ساختن افراد غیرمتخصص در مورد این بیماری می باشد که دانشی در رابطه با این بیماری ندارند تا بتوانند به‌طور کامل مراحل بیماری عزیزان خود را تعیین کنند، زمانی‌که در رابطه با وضعیت سلامتی آنها با مراقبین سلامت ارتباط برقرار می‌کنند.
محققان و پزشکان این هفت مرحله را برای توصیف چگونگی تغییر وضعیت شما یا عزیزانتان با گذر زمان تهیه کرده‌اند. اغلب متخصصان مراقبت سلامت، این ۷ مرحله را به ۳ مرحله‌ی اولیه، میانی و انتهایی یا خفیف، متوسط و شدید، خلاصه می‌کنند. همان‌طور که توسط انجمن آلزایمر و مؤسسه‌های سلامت ملی پیشنهاد شده است، امروزه توصیه‌ی سه مرحله‌ای ازنظر بالینی برای کمک به پزشکان در تعیین سریع دوره‌های مدیریت بیماری مفید میباشد و مقیاس هفت مرحله‌ای ازنظر ارائه‌ی توضیحات و تعاریف بیشتر، برای کمک به مراقبین در توصیف وضعیت عزیزان خود، به کار می‌رود.
مرحله ۱ (عدم وجود اختلال)
هیچ مشکلی در حافظه، جهت‌گیری، قضاوت، ارتباط و فعالیت‌های روزانه وجود ندارد؛ بنابراین، بیمار عملکرد طبیعی دارد.
مرحله ۲ (اختلال کم یا ناچیز)
فرد ممکن است دچار نقص‌هایی در حافظه یا سایر مشکلات شناختی شود، اما خانواده و دوستان قادر به تشخیص تغییرات نمی‌باشند. حتی معاینه‌ی پزشکی هم هیچ مشکلی را نشان نخواهد داد، چراکه این مشکلات گاه‌به‌گاه هستند (مانند مشکل ماشین که هیچ‌وقت برای مکانیک اتفاق نمی‌افتد).
مرحله ۳ (کاهش شناختی قابل‌توجه)
اعضاء خانواده و دوستان تغییرات خفیف در حافظه، الگوهای ارتباطی (تعاملی) یا رفتار را تشخیص می‌دهند. مراجعه به پزشک ممکن است تشخیص اختلال خفیف شناختی، مرحله ابتدایی یا خفیف آلزایمر را نشان دهد، اما همیشه این‌طور نیست. علائم شایع در این مرحله عبارت‌اند از:
- مشکل در بیان نام افراد یا پیدا کردن کلمه مناسب برای اشیاء
- دشواری قابل‌توجه عملکرد در زمینه های شغلی یا اجتماعی
- فراموش کردن مطالبی که به‌تازگی خوانده شده است
- اشتباه قرار دادن اشیاء که به‌طور مرتب توالی این کار افزایش می‌یابد
- کاهش در برنامه‌ریزی یا مهارت‌های سازمانی
مرحله ۴ (مرحله اولیه/ آلزایمر خفیف)
افت شناختی، بسیار واضح است. فرد ممکن است وقایع اخیر یا جزئیات فردی را بیشتر فراموش کند. سایر مشکلات عبارت‌اند از: اختلال در توانایی ریاضی (به‌طور مثال دشواری در شمردن و کم کردن ۹ تا ۹ تای اعداد به‌صورت معکوس از عدد ۱۰۰)، کاهش توانایی در انجام تکالیف پیچیده مانند برگزاری مهمانی یا مدیریت امور مالی، دمدمی بودن و عدم تعامل اجتماعی میباشد.
مرحله ۵ (مرحله متوسط /متوسط آلزایمر)
در این مرحله، شخص بیمار برای انجام دادن تکالیف روزانه خود به کمک نیاز دارد. مشکلات حافظه و تفکر قابل‌توجه است. ازجمله علائم این مرحله عبارت‌اند از:
- عدم توانایی در به یاد آوردن اطلاعات شخصی یا جزئیات اصلی در مورد تاریخچه‌ی فردی
- گم‌گشتگی در مورد زمان و مکان
- کاهش در قضاوت و مهارت‌های مربوط به مراقبت شخصی
اگرچه علائم رو به وخامت میروند، اما در این مرحله افراد کمابیش هنوز نام خود و نام اعضای اصلی خانواده را می‌دانند و می‌توانند بدون کمک، غذا بخورند یا استحمام کنند.
مرحله ۶ (مرحله متوسط/ مرحله متوسط تا آخر/ آلزایمر شدید)
این مرحله اغلب برای مراقبین دشوارترین مرحله است، زیرا با تغییرات شخصیتی و رفتاری مشخص میشود. علاوه بر این، حافظه همچنان روبه‌زوال می‌رود و برای بیشتر فعالیت‌های روزانه، کمک لازم است. شایعترین علائم مربوط به این مرحله عبارت‌اند از:
- کاهش آگاهی از محیط اطراف و رویدادهای اخیر
- مشکل در شناسایی همسر و سایر اعضای نزدیک خانواده؛ اگرچه هنوز تفاوت بین آشنا و ناآشنا ممکن میباشد
- سندروم غروب آفتاب که بی‌قراری و آشفتگی در بعدازظهر و عصر زیاد میشود
- استفاده از حمام به‌طور مستقل دشوار است
- بی‌اختیاری روده و مثانه
- رفتار تکراری (کلامی یا غیرکلامی)
- سرگردانی
مرحله ۷ (مرحله نهایی/ آلزایمر شدید)
در مرحله آخر، فرد دیگر قادر به ارائه پاسخ به محیط اطراف نمی‌باشد. فرد ممکن است در حد چند کلمه یا جمله کوتاه قادر به صحبت باشد، ولی ارتباطش بسیار محدود است. عملکردهای پایه مانند: هماهنگی حرکتی و توانایی بلع از بین می‌رود. مراقبت کامل ۲۴ ساعته موردنیاز است.
اگرچه این هفت مرحله یک طرح کلی برای پیشرفت علائم بیماری ارائه میدهد، اما مراحل پیشرفت بیماری همه‌ی افراد مشابه نمی‌باشد. مراقبین گزارش می‌دهند که عزیزان آنها گاهی اوقات بین دو یا چند مرحله در یک زمان، نوسان نشان می‌دهند و سرعت پیشرفت افراد در این مراحل کاملاً برای هر شخصی منحصربه‌فرد است. بااین‌وجود این مراحل کمک به درک علائم آلزایمر، همچنین کمک به آماده شدن برای تغییرات و چالش‌های همراه با این بیماری می‌کند.
بیشتر بخوانید : ارزیابی عصب روان‌شناختی